Kişisel Ağ Sayfası
www.isa-sari.com

Dilbilimsel Uzatım (Pleonasm) ve Türkçedeki Yaygın Örnekleri

12 Ocak 2016 Salı Yorum yok İsa Sarı

Geleneksel retorikte daha çok anlatıma dayalı figürler arasında değerlendirilen, kuralcı gramerlerde ise anlatım bozukluğu türlerinden biri olarak ele alınan uzatım (pleonasm), esasında biçimbilgisi, sözdizimi ve anlambilgisi başta olmak üzere çeşitli dilbilimsel düzeylerde nedenleriyle birlikte tanımlanması ve sınıflandırılması gereken bir olgudur. Her ne kadar konuyu farklı yönleriyle ele alan çalışmalara rastlanılsa da, Türkçede ve diğer Türk dillerinde uzatımı bütüncül bir hâlde değerlendirmeye tabi tutan kapsamlı bir çalışma mevcut değildir.

Uzatımlar, her ne kadar ilk bakışta birer fazlalık, gereksizlik veya anlatım bozukluğu olarak değerlendirilse de, uzatımları ortaya çıkaran pragmatik veya dil-dışı çeşitli sebepler mevcuttur. İletideki bir ögeyi vurgulama, iletinin taşıdığı anlamı pekiştirme, uygun olmayan iletişim ortamlarında anlamın veya işlevin güvenliğini sağlama, anlamsal şeffaflığı artırma, bazı yapıların anlamsal içeriklerinden emin olamama gibi çeşitli durumlar, uzatımların ortaya çıkmasında etkili olan faktörlerdendir. Bunların yanı sıra artzamanlı süreçlerle dil-içi bazı değişimler sonucunda şekillenen uzatımlara rastlamak da mümkündür. İlgili faktörlerin bir kısmı birincil, bir kısmı ise ikincil olarak değerlendirilebilir ve uzatımlar, ayrıca arka plandaki bilinçdışı kullanımlarla da açıklanabilir. Bu çalışmada, Batı literatüründe pleonasm terimi ile tanımlanan, Türkçede ise ek yığılması, söz uzatımı veya gereksiz sözcük kullanımı gibi karşılıklar etrafında, sınırlı bir kapsamda değerlendirilen bu olgu kuramsal ve kavramsal arka planla beraber örneklerle aktarılmaya çalışılacak, dilbilgisinin farklı katmanlarında çeşitli alt başlıklar dahilinde incelenecek ve konuya dair bir sınıflandırma önerisi getirilecektir.

Turkish Studies'te yayımlanan yazının tam metin PDF dosyasına ulaşmak için:
Dilbilimsel Uzatım ve Türkçedeki Yaygın Örnekleri

, , , , , , , ,

Bir yorum yapabilir veya soru sorabilirsiniz.

avatar
  Abone ol  
Şunları bildir: